Ambitie wordt vaak gekoppeld aan carrière maken, de top bereiken, succes en roem ervaren. Toch gaat ambitie ook al jaren vaker over ontwikkeling en vooruitgang. Waar wil je als persoon of organisatie naar toe groeien en hoe ga je daar komen? In dit artikel vanuit een filosofische invalshoek een aantal vragen om je wakker te schudden, en eens stil te staan bij jouw werkaspiraties-> Werk je in het nu of in het straks ? Gaat het jou om doen of om bereiken ? En doe je waar je goed in bent en wat echt bij je past? Ben je trots op je werk omdat je er ten diepste in gelooft en de wereld verbetert, of werk je hard en ambitieus voor geld en status?
Na je veertigste als je carrière vorm heeft gekregen, zijn de verschillen tussen jou en je leeftijd of-studiegenoten, in talent en de bereidheid om hard te werken zichtbaar aan het worden, schrijft Leon Heuts in zijn artikel over ‘Ambitie’. Wanneer je jezelf vergelijkt met anderen heb je zeker al wat bereikt maar toch kun je je afvragen; had ik er niet meer uit moeten halen? Of je hebt het juist allemaal bereikt maar vraagt je af; is dat nu alles? Zou ambitie niet meer moeten zijn dan een vet salaris, een kast van een huis en een grote auto? Ambities lijken soms zo onvervulbaar. Volgens de Britse filosoof Alain de Botom is de mening en des temeer de waardering van de ander té belangrijk voor ons. Je vergelijkt wat je hebt bereikt constant met wat andere voor elkaar hebben gebokst. …en lijkt voortdurend op zoek naar erkenning…… Een belangrijk gegeven, volgens de Botom, waardoor jouw ambitie tot een onverzadigbare drijver kan vervormen, is het feit dat je niet meer afhankelijk hoeft te zijn van je afkomst om je in hogere kringen te begeven. Dat is natuurlijk heel mooi, maar het kan je ook opzadelen met nog hoger gespannen verwachtingen. Wanneer het je dan niet lukt hoger op te komen, heb jij gefaald, en dat heb je dat echt alleen aan jezelf te danken. Zo leidt het ideaal van gelijke kansen voor iedereen juist tot een strijd van allen tegen allen. De mogelijkheid jezelf te ontplooien verandert in de plicht te presteren. Ambitie leidt op deze manier tot een onverzadigbaar streven naar meer, meer en nóg meer …
Richt jij je in je carrière op een betere baan op een hoger salaris of op meer macht? Of ben je meer gefocust op wat je nu doet, op wat je kunt, op je talenten? Stelde Leon Heuts in zijn artikel ‘bezielde en trotse ambitie’. In het laatste geval werk-en leef je vanuit een overvloed. In het eerste geval meer vanuit een tekort. Je ambitie om beter en meer te willen bereiken dan de ander kan dan leiden tot frustratie. Tot het gevoel tekort te schieten.
Er is niets mis met ambitie maar als je voortdurend het gevoel krijgt tekort te schieten word je niet gelukkig. Immers als alles wat je nu doet slechts waarde heeft om wat je straks wilt bereiken, bijvoorbeeld de toppositie plus bij passend salaris, dan is dat geluk eigenlijk een voortdurend uitgesteld geluk. Nu ben je er nog niet… maar straks…
Zou je ook vorm kunnen geven aan je ambitie die meer nadruk legt op het hier-en nu, en niet alleen op het straks. Een ambitie die niet is gestoeld op een tekort of uitstel (ik ben er nog niet) maar op een ‘meer dan genoeg’. Ook nu beschik je over meer dan genoeg talent of (financiële) mogelijkheden, waar je vanzelfsprekend iets mee kunt doen. Bij zo’n herwaardering van het nu, schrijft Heuts in zijn artikel, helpt een gedachte van de Griekse filosoof Aristoteles.
Aristoteles onderscheidde twee vormen om iets te doen: Poiesis en Praxis. Poiesis betekent iets verrichten of produceren. Bij Poiesis ligt het doel van de handeling buiten de handeling. Het doel van bijvoorbeeld het bakken van een taart is niet het bakproces maar de taart die er straks is. Hier gaat het om een doel in de toekomst. Praxis betekent doen. De voldoening van de handeling ligt in dat geval in de handeling zelf dus in het nu. Dus in het bakken zelf, ook al komt de taart misschien mislukt uit de oven. Als je in je loopbaan nu alleen een poietische instelling hebt dan gaat het je om het resultaat, om wat je straks bereikt. Een promotie of meer aanzien bijvoorbeeld. Op zich niets mis mee maar deze onverzadigbare ambitie leidt tot een voortdurend uitgesteld geluk. En juist vanuit het oogpunt van geluk, werkgeluk, is werk doen dat zelf al veel voldoening geeft….. beter !
Werkgeluk gaat over plezier hebben in het werk dat je doet. Werk hebben waar je enthousiast van wordt en door wordt gemotiveerd. Als je werk kunt vormgeven op basis van de talenten die je hebt, je gevoel hierin kunt volgen, is werkgeluk een levensinvulling waar je energie van krijgt. Het is daarom belangrijk om te weten wat werkgeluk voor jou persoonlijk betekent. Weet jij van jezelf of je werk doet waar je voldoening van krijgt, waar je warm voor loopt, dat je doet waar je goed in bent ? Je bent als mens nooit af, je hebt altijd aanleg of talenten die nog tot ontplooiing kunnen komen. Beschik jij over voldoende zelfkennis en weet je wat jouw sterke en zwakke punten zijn. Ken je jouw kwaliteiten, je natuurlijke aanleg, karakter en temperament en daarom op welke plek je je nog kan ontwikkelen. Zit je daar nu?
Wanneer je alleen maar het resultaat nastreeft en nooit genoeg hebt, reduceer je jezelf tot een permanente bedelaar die zijn eigen tekort creëert door altijd teveel te willen. Je zult je niet trots voelen maar je voortdurend tekortgedaan, volgens de Duitse filosoof Sloterdijk.
De echt en bewust ambitieuze mens gaat, volgens Sloterdijk, niet uit van een gebrek waarmee hij hoe dan ook ergens in de toekomst wil afrekenen als hij eenmaal die top heeft bereikt. Hij redeneert vanuit de meer dan genoeg, niet straks maar juist nu: genoeg talent en financiële middelen om te delen met anderen. En in plaats van uitsluitend bezig te zijn met zelfverrijking richt deze zich naar buiten, met trots naar de wereld en zegt ‘kijk eens wat ik allemaal kan’. Het is nog steeds competitief, want je wilt wel degelijk iets bereiken en je sporen nalaten in de wereld. Echter niet alleen om straks beter af te zijn maar ook omdat je nu iets te vertellen hebt waarvan je vindt dat het gehoord moet worden.
Vanuit tekort of vanuit overvloed? En heb je zicht op waar je goed in bent? Helder waar je talenten en je mindere kanten liggen? Zit je op de goede werkplek?
Oefen je het juiste beroep uit? Doe je werk dat bij jouw vaardigheden en waarden past?
Toe aan een volgende stap? Of aan een opleiding om je verder te ontwikkelen? Behoefte aan oriëntatie op je loopbaan?
Een zelfonderzoek voor opleidings-en loopbaankeuze (’test’) kan je helpen zaken helder te krijgen. ook voor middelbare scholieren die een voor een keuze staan aan een opleiding te beginnen. Bel of app me gerust, dan kunnen we eerst eens kennismaken, op 06-81484775. Groeten Michèle
18 april 2023
Zutphensestraatweg 16
6881 WS Velp
Nederland
Bekijk de kaart
@michelerichter
